KSIĄŻKA
POLEMOLOGIA
a obronność i bezpieczeństwo
Więcej
Ukryj
1 |
Wyższa Szkoła Gospodarki Euroregionalnej im. Alcide De Gasperi w Józefowie |
Data publikacji
24-04-2017
SŁOWA KLUCZOWE
STRESZCZENIE
Wojna towarzyszyła cywilizacji przez znane i opisane przez historyków epoki.
Była stymulatorem postępu technologicznego, przenoszenia nowych idei, jak
i przyczyną wszelkich zniszczeń, ofiar i nieszczęść. Od zarania dziejów wojna stanowiła
przedmiot zainteresowania wielu myślicieli, filozofów i polityków.
Na przestrzeni dziejów wojna postrzegana była krańcowo − od dobrodziejstwa
do tragedii; jako wydarzenie, z którym związany jest rozwój cywilizacyjny
oraz wszelkie nieszczęścia, jakie mogą spotkać człowieka. Wojna przez wieki
uznawana była za mechanizm rozwoju cywilizacyjnego − starano się zidentyfikować
oraz zrozumieć fenomen tego zjawiska, przy jednoczesnym poszukiwaniu
odpowiednich środków i metod jego eliminacji.
Zauważalna jest realna niewiedza z zakresu badania problemów wojen i konfliktów
zbrojnych w ujęciu polemologicznym. Nie podjęto do obecnego czasu
badań określających, w jakim stopniu polemologia wpływa na współczesny obraz
wojny. Obserwowany nieustannie rozwój społeczeństw zmienia świat i jego
uwarunkowania, dlatego wskazane jest, aby podejmować kroki w kierunku poszerzania
horyzontów nauki. W związku z tym do wzbogacania wiedzy o wojnie,
konfliktach zbrojnych i pokoju powinna być również wykorzystywana teoria polemologii,
a także nauk pokrewnych, przede wszystkim nauk o bezpieczeństwie
i nauk o obronności.
Zjawisko wojny i pokoju, nazywane często fenomenem, od początków tworzenia
zrębów strukturalno-funkcjonalnych państw było ciągłym przedmiotem
zainteresowania władców i specjalistów polityczno-militarnych. Wojny są realną
częścią złożonej rzeczywistości. Żadne bowiem zjawisko, w tym wojna, nie
pojawiło się znikąd, lecz rozwijało się na przestrzeni dziejów. Zjawisko wojny
ze względu na swoją wartość teoretyczną i praktyczną stanowi przedmiot zainteresowań
myśli filozoficznej i społecznej od samych początków jej powstania.
Przez całe wieki myśliciele i uczeni poszukiwali dróg wiodących do wyeliminowania
wojen z życia ludzkości. Bez wiedzy o wojnie niemożliwe jest zrozumienie,
jak kształtował się współczesny świat i dlaczego nawet najbardziej rozwinięte
społeczeństwa musiały czasami walczyć.
Polemologia, od jej powstania po II wojnie światowej, podobnie jak każda
inna nauka, ulega licznym transformacjom rozwojowym, co jest widoczne niemalże w każdej epoce historycznej. W latach pięćdziesiątych XX wieku zaczęto
kształtować teoretyczny fundament polemologii, uwzględniając istotne zmiany
w środowisku bezpieczeństwa lokalnego oraz międzynarodowego. Działalność
badawcza ekspertów, którzy zajmują się problemami wojny i konfliktów
w kontekście budowania pokoju, wzbogaciła teorię polemologii oraz poszerzyła
jej obszar badań. Rezultaty badań polemologów potwierdzają opinię, że wojna
jest najbardziej destrukcyjnym zjawiskiem społecznym.
Problemy wojny, konfliktów zbrojnych oraz pokoju, które zajmują określone
miejsce w świadomości społecznej i poglądach naukowców, nadal są przedmiotem
zainteresowania badawczego oraz uprawiane są w ramach dyscyplin
nauk społecznych.
Wojna i konflikty zbrojne są zjawiskami społecznymi, które wymagają wieloaspektowych,
interdyscyplinarnych badań. Stąd też podejście polemologiczne
w badaniach wojny, konfliktów zbrojnych oraz pokoju wykorzystuje dorobek
naukowy różnych dziedzin i dyscyplin naukowych. Ponadto polemologia w naukach
o bezpieczeństwie i w naukach o obronności ma istotne znaczenie we
wzbogacaniu teorii przedmiotowej tych dyscyplin.
W ostatnich latach wzrosło zainteresowanie polemologią. Konsekwencją
tego jest rodząca się potrzeba poznania historycznych, a także współczesnych
i przyszłych wojen i konfliktów zbrojnych. Generowane wnioski mogą przyczynić
się do projektowania efektywnych sposobów przeciwdziałania zagrożeniom
oraz budowania i umacniania pokoju w wymiarze lokalnym, regionalnym
i globalnym.
Nauki o bezpieczeństwie i nauki o obronności obecnie (od 2011 roku) dynamicznie
się rozwijają. Jednocześnie można zauważyć, że specjaliści z różnych
dziedzin i dyscyplin naukowych, którzy biorą udział w zebraniach naukowych
polemologicznych, traktują niekiedy polemologię jako naukę, w której może
być wykorzystywana wiedza z innych nauk pokrewnych. Najczęściej wskazuje
się na: filozofię, socjologię, historię, politologię, stosunki międzynarodowe,
nauki techniczne, antropologię, demografię, ekonomię, informatykę oraz
etiologię.
Nauki o bezpieczeństwie i nauki o obronności są nowymi dyscyplinami
w dziedzinie nauk społecznych. Geneza obu tych dyscyplin naukowych wywodzi
się z wcześniej uprawianych nauk wojskowych. Zmiany w strukturze obszarów
wiedzy, dziedzin nauki i sztuki oraz dyscyplin naukowych i artystycznych,
a w zasadzie istotny podział nauk wojskowych na te dwie dyscypliny i umieszczenie
ich w dziedzinie nauk społecznych wpłynął na konieczność jednoznacznego
określenia przedmiotu poznania tych nauk oraz wykazania specyfiki
metodologicznej. W środowisku naukowym podjęto zatem dyskusję naukową
dotyczącą obszaru i przedmiotu badań oraz właściwego danym dyscyplinom
aparatu metodologii badań.
Bezpieczeństwo i obronność należą do tych kategorii współczesnych pojęć,
które przeżywają obecnie swoisty renesans. Żywe zainteresowanie tą problematyką
wynika przede wszystkim z faktu, że nauki o bezpieczeństwie i nauki
o obronności uzyskały status samodzielnych dyscyplin naukowych, zakwalifikowanych
do dziedziny i obszaru nauk społecznych. Podejmowany jest również
nieustanny rozwój i usystematyzowanie wiedzy o bezpieczeństwie i obronności,
co niezmiernie ważne z perspektywy umacniania tożsamości tych nowych
dyscyplin naukowych.
REFERENCJE (142)
1.
Aron R., Pokój i wojna między narodami, Warszawa 1995.
2.
Arystoteles, Polityka, PWN, Warszawa, 1964.
3.
Balcerowicz B., Bezpieczeństwo polityczne Rzeczypospolitej Polskiej, ZUMS BN, AON, Warszawa 2004.
4.
Balcerowicz B., Konflikty zbrojne i wojny w zmieniającym się środowisku bezpieczeństwa, cz. II, AON, Warszawa 2004.
5.
Balcerowicz B., O pokoju, o wojnie. Między esejem a traktatem, Warszawa 2013.
6.
Balcerowicz B., Słownik terminów z zakresu bezpieczeństwa narodowego, AON, Warszawa 2002.
7.
Beaufre A., Wstęp do strategii. Odstraszanie i strategia, Warszawa 1968.
8.
Bem J, O powstaniu narodowym w Polsce, Warszawa 1956.
9.
Biedroń T.J., Kwiasowski Z., Studia de Securitate et Educatione Civili IV, Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis, Kraków 2014.
10.
Bloch J.G., Przyszła wojna pod względem technicznym, ekonomicznym i politycznym, Polski Instytut Spraw Międzynarodowych, Warszawa 2005.
11.
Bogusz J., Kosyrz Z., Kształtowanie postaw patriotyczno-obronnych młodzieży, Warszawa 1979.
12.
Bolechów B., Terroryzm w świecie podwubiegunowym, Toruń 2003.
13.
Borgosz J., Co to są badania nad pokojem, „Wojsko Ludowe”, Warszawa 1984.
14.
Borgosz J., Drogi i bezdroża filozofii pokoju (od Homera do Jana Pawła II), Warszawa 1989.
15.
Borkowski R., Konflikty współczesnego świata, AGH Uczelniane Wyd. Naukowo-Dydaktyczne, Kraków 2003.
16.
Bouthoul G., Traite de polomologie. Socjologie des guerres, Paryż 1970.
17.
Brodie B., Strategia w erze broni rakietowej, Warszawa 1963.
18.
Bujak A., Możliwe kierunki zmian w reagowaniu kryzysowym, cz. I, Zeszyty Naukowe WSOWLąd, nr 2, 2005.
19.
Carrére R., La violence politique mondiale en 1981. Comparison avec la priode 1968÷1980, tudes Polmologigues, nr 25–26, 1982.
20.
Cesarz Z., Problemy polityczne współczesnego świata, Wrocław 2002.
21.
Cesarz Z., Stadtmüller E., Problemy polityczne współczesnego świata, Wrocław 1998.
22.
Chocha B., Kaczmarek J., Wojna i doktryna wojenna, Warszawa 1980.
23.
Ciechowski G., Sielski J., Konflikty współczesnego świata, Adam Marszałek, Toruń 2006.
24.
Clark W., Bitwy coraz bardziej złożone, „Rzeczypospolita” 285/XII 2000.
25.
Clausewitz von C., O wojnie, ks. I, Wydawnictwo MON, Warszawa 1958.
26.
Czaputowicz J., Teorie stosunków międzynarodowych. Krytyka i systematyzacja, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2007.
27.
Cziomer E., Zyblikiewicz L.W., Zarys współczesnych stosunków międzynarodowych, PWN, Warszawa 2006.
28.
Die Grosse Brocklaust. V, 1955.
29.
Doraczyńska A., Zeszyty Naukowe, Kwartalnik 3 (76), AON, Warszawa 2009.
30.
Duch D., „Kognitywistyka i Media w Edukacji”, 1998.
31.
Dworecki S., Od konfliktu do wojny, Wyd. BUWIK, Warszawa 1996.
32.
Dworecki S., Kęsoń T., Kulisz M., Współczesne konflikty zbrojne – aspekt prognostyczny,.
34.
Eck K., A Begginer’s Guide to Conflict Data Finding and Using the Right Dataset, Uppsala Conflict Data Program “UCDP Paper”, nr 1.
35.
Encyklopedia Britannica, t. XXIII, 1947.
36.
Encyklopedia Popularna A-Z, PWN, Warszawa 1966.
37.
Encyklopedia Powszechna PWN, t. 4, PWN, Warszawa 1976.
38.
Flemming M., Definicja agresji, Warszawa 1975.
39.
Freund J., Le fond de la pensee de Gaston Bouthoul, “Etudes Polemologiques” 1981, nr 24.
40.
Gałganek A., Polemologia − badania nad wojną i pokojem, „Sprawy Międzynarodo we”, nr 6/1986.
41.
Gałganek G., Polemologia jako krytyka peace research, Studia Nauk Politycznych, Poznań 1985.
42.
Gilplin R., War and Change in World Politics, New York – Cambridge University Press 1981.
43.
Gołąb Z., Wojna a system obronny państwa, Warszawa 1984.
44.
Grand Larousse encyclopedique, V, 1962.
45.
Gray Ch.H., Post-Modern War: The New Politics of Conflicts, London−New York 1997.
46.
Grochowski L., Letkiewicz A., Misiuk A., Nauka o bezpieczeństwie. Istota, przedmiot badań i kierunki rozwoju. Studia i materiały, t. I, Szczytno 2011.
47.
Grotius H., Trzy księgi o prawie wojny i pokoju, w których znajdują wyjaśnienie prawo natury i prawo narodów, a także główne zasady prawa publicznego, t. II, Warszawa 1957.
48.
Guderian von H., Wspomnienia żołnierza, Warszawa 1958.
49.
Gulczyński M., Nauka o polityce, wyd. Druktur, Warszawa 2007.
50.
Gut J., Harman W., Docenić konflikt, Wydawnictwo Kontrakt, Warszawa 1993.
51.
Hegel G.W.F., Wykłady z filozofii dziejów, Kraków 1957.
52.
Hobbes T., Lewiatan, czyli materia, forma i władza państwa kościelnego i świeckiego, Kraków 1954.
53.
Huzarski M., Rytmy wojowniczości, przyczyny i barometry wojen i konfliktów zbrojnych oraz fronty agresywności, materiały z wykładu, Warszawa 2012.
54.
Huzarski M., Szulc B., Metodologiczna tożsamość polemologii, AON, Warszawa 2010.
55.
Jemioło T., Sienkiewicz P., Zagrożenia dla bezpieczeństwa informacyjnego państwa (Identyfikacja, analiza zagrożeń i ryzyka), t. I., Raport z badań, Warszawa 2004.
56.
Kaczmarek J., Współczesne bezpieczeństwo, AON, Warszawa 2005.
57.
Kaczmarek J., Staciwa Cz., Zapolski S., Doktryna wojenna, Warszawa 1982.
58.
Kamieński H., O prawdach żywotnych narodu polskiego, Bruksela 1844.
59.
Kamieński H., Wojna ludowa, Bendlikon 1866.
60.
Kant I., O wiecznym pokoju, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 1992.
61.
Kęsoń T., Pojęcie konfliktu i wojny w literaturze. Podejście polemologiczne w badaniach konfliktów zbrojnych, Warszawa 2008.
62.
Kostecki W., Współczesne badania nad pokojem, Polski Instytut Spraw Międzynarodowych, Warszawa 1990.
63.
Koziej S., Między piekłem a rajem. Szare bezpieczeństwo na progu XXI wieku, Toruń 2006.
64.
Koziej S., Obronność Rzeczypospolitej Polskiej w latach 1989 – 2009, Warszawa 2010.
65.
Kukułka J., Nowe uwarunkowania i wymiary bezpieczeństwa międzynarodowego Polski, „Wieś i Państwo”, nr 1, 1995.
66.
Kukułka J. (red.), Leksykon pokoju, Krajowa Agencja Wydawnicza, Warszawa 1987.
67.
Kuźniar R, Porządek międzynarodowy u progu XXI wieku, WUW, Warszawa 2005.
68.
Leksykon, PWN, Warszawa 1972.
69.
Leksykon wiedzy wojskowej, Warszawa 1979.
70.
Lenin W.I., Dzieła, t. XXIV, Warszawa 1952.
71.
Liedel K., Zarządzanie informacją w walce z terroryzmem, Warszawa 2010.
72.
Ludendorff E., Wojna totalna, Warszawa 1959.
73.
Madej M., Zagrożenia asymetryczne bezpieczeństwa państw obszaru transatlantyckiego, Warszawa 2007.
74.
Malendowski W., Spory i konflikty międzynarodowe, Atla 2, Wrocław 2004.
75.
Malendowski W., Mojsiewicz Cz., Leksykon problemów narodowych i konfliktów zbrojnych, Atla 2, Wrocław 2003.
76.
Mała Encyklopedia Wojskowa, t. III, Warszawa 1971.
77.
Mała Encyklopedia Wojskowa, t. II, Warszawa 1970.
78.
Mierosławski L., Instrukcja powstańcza, Warszawa 1958.
79.
Mierosławski L., Rozbiór krytyczny kampanii 1831 roku i wynikające z niej prawidła dla wojny narodowej, Paryż 1845.
80.
Mlicki M.K., Konflikty społeczne. Pułapki i dylematy działań zbiorowych, IF i SPAN, Warszawa 1992.
81.
Mojsiewicz Cz., Leksykon współczesnych międzynarodowych stosunków politycznych, Wyd. Atla 2, Wrocław 1998.
82.
Morgenthau H.J., Polityka między narodami. Walka o potęgę i pokój, Wydawnictwo Difin, Warszawa 2010.
83.
Mucha L., Przemoc zbrojna, AON, Warszawa 1991.
84.
Nożko K., Zagadnienia współczesnej sztuki wojennej, Warszawa 1973.
85.
Osgood R.E., Limited War (cytat za: Ograniczennaja wojna, Moskwa 1960).
86.
Ostaszewski P., Międzynarodowe Stosunki Polityczne. Zarys wykładów, Książka i Wiedza, Poznań 2008.
87.
Ożóg-Radew W., Rosa R., Bezpieczeństwo i prawa człowieka, Siedlce 2004.
88.
Palczewska M., Związki i zależności polemologii z naukami pokrewnymi, rozprawa doktorska, AON, Warszawa 2013.
89.
Pankowicz A., Wojna i polityka. Studia nad historią XX wieku, Kraków 1994.
90.
Piątkowski K., Wojna nowego typu?, Polska w Europie, nr 1, marzec 2002.
91.
Platon, Państwo z dodaniem siedmiu ksiąg „Praw”, t. I, PWN, Warszawa 1958.
92.
Płonka I., Przygraniczny konflikt zbrojny w warunkach Rzeczypospolitej Polskiej, rozprawa doktorska AON, Warszawa 1993.
93.
Podstawowe kategorie sztuki wojennej, AON, Warszawa 1996.
94.
Polak A., Kryzys, konflikt i wojna w teorii sztuki wojennej, Warszawa 2009.
95.
Polak A., Wojna jako wyzwanie dla badacza, „Kwartalnik Bellona” 2/2010.
96.
Polak A., Czupryński A., Od sztuki wojennej do polemologii, Warszawa 2012.
97.
Polak A., Krakowski K., Obronność jako dyscyplina naukowa, Warszawa 2014.
98.
Polak A., Więcek W., Lasota J., Problemy wojny i pokoju w ujęciu historycznym, AON, Warszawa 2011.
99.
Reiss A., Ryszka F., Szcześniak A., Historia doktryn politycznych. Materiały źródłowe, Warszawa 1972.
100.
Rogers P., Rambsotham O., Then and Now: Peace Research – Past and Future, Political Studies, XLVII 1999.
101.
Roman Ł., Winogrodzki G., Służby specjalne w systemie bezpieczeństwa państwa, Józefów 2016.
102.
Rosa R., Dialektyka wojny i pokoju, Wyd. Ministerstwa Obrony Narodowej, Warszawa 1987.
103.
Rosa R., Wybrane koncepcje wojny i pokoju w dziejach myśli filozoficznej. Starożytność i średniowiecze, AON, Warszawa 1991.
104.
Rosa R., Zarys polskiej filozofii bezpieczeństwa na tle europejskiej myśli polemologicznej i irenologicznej, Siedlce 2009.
105.
Ruggie J.G., Territoriality and Beyond: Problematizing Modernity in International Relations, International Organization, t. 47, nr 1.
106.
Ryszka F., Polityka i wojna, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1974.
107.
Św. Augustyn, O państwie Bożym, t. II, wyd. PAX, Warszawa 1977.
108.
Świniarski J., O naturze bezpieczeństwa, UMLAK, Warszawa – Pruszków 1997.
109.
Świniarski J., Wiatr M., Koncepcje strategiczno-operacyjne, „Myśl Wojskowa” 4/1998.
110.
Ścibiorek Z., Zieliński J., Uwarunkowania operacji militarnych wojsk lądowych na obszarze kraju, „Myśl Wojskowa”, nr 3 1999.
111.
Sienkiewicz P., Marszałek M., Świeboda H.,t. IV, Wyd. Akademia Obrony Narodowej, Warszawa 2012.
112.
Sitek M., Winogrodzki G., Roman Ł., Współczesne konteksty bezpieczeństwa, Józefów 2016.
113.
Słaboń A., Konflikt społeczny i negocjacje, Akademia Ekonomiczna w Krakowie, Kraków 1995.
114.
Słownik języka polskiego, t.3, PWN, Warszawa 1989.
115.
Słownik podstawowych terminów wojskowych, N-5Warszawa 1977.
116.
Słownik współczesnego języka polskiego, tom I, Warszawa 2001.
117.
Słownik wyrazów obcych, PWN, Warszawa 1980.
118.
Skibiński F., Rozważania o sztuce wojennej, Warszawa 1995.
119.
Stolzman K., Partyzantka czyli wojna dla ludów powstających najwłaściwsza, Warszawa 1959.
120.
Sun Tzu, Sztuka wojny, Wyd. Przedświt, Warszawa 1994.
121.
Symonides J., Problemy pokoju i bezpieczeństwa międzynarodowego we współczesnym świecie, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 1983.
122.
Szulc B., Metodologiczne i edukacyjne wyznaczniki nauk o obronności, Warszawa 2013.
123.
Szymczak M., Słownik języka polskiego. t. 2, Warszawa 1979.
124.
Tatarkiewicz W., Historia filozofii. Filozofia starożytna i średniowieczna, t. 1, Warszawa 1981.
125.
Terriff T., Karp A., Karp R., Global Insurgency and the Future of Armed Conflict. Debating fourth − generation warfare, London – New York: Routlege Taylor & Francis Group 2008.
126.
The Encyklopedia Americana, t. XXVIII, 1958.
127.
Toffler A., Trzecia fala, PIW, Warszawa 1997.
128.
Walzer M., Spór o wojnę, Warszawa 2006.
129.
Wiatr J., Socjologia wojska, Warszawa 1964.
130.
Wielka encyklopedia PWN, t. 25, PWN, Warszawa 2004.
131.
Wiśniewski P., Jan Bogumił Bloch, miesięcznik finansowy BANK, Warszawa 2010.
132.
Wojtaszczyk K.A., Materska-Sosnowska A., Bezpieczeństwo państwa – wybrane problemy, wyd. ASPRA, Warszawa 2009.
133.
Wołejszo J., Jakubczak R., Obronność − teoria i praktyka, Warszawa 2013.
134.
Wright Q., A Study of War. Midway reprint, The University of Chicago Press, Chicago 1983.
135.
Wyszczelski L., Historia myśli wojskowej, Bellona, Warszawa 2000.
136.
Wyszczelski L., Teorie wojenne i ich twórcy na przestrzeni dziejów. Myśl wojskowa od powstania do końca lat osiemdziesiątych XX wieku, Warszawa 2009.
137.
Użycki J., Wojna konwencjonalna w Europie?, Warszawa 1989.
138.
Verton D., Black Ice, Niewidzialna groźba cyberterroryzmu, Helion, Warszawa 2004.
139.
Zeszyty Naukowe AON, nr 1(70), Warszawa 2008.
140.
Zięba R., Pojęcie i istota bezpieczeństwa państw a stosunkach międzynarodowych, „Sprawy Międzynarodowe” PISM, nr 10.
141.
Zwoliński A., Wojna. Wybrane zagadnienia, WAM, Kraków 2003.
142.
Żurawski vel Grajewski P., Bezpieczeństwo międzynarodowe − wymiar militarny, Warszawa 2012.