ROZDZIAŁ KSIĄŻKI (102-122)
Społeczno-kulturowe uwarunkowania edukacji jako przedmiot badań pedagogiki ogólnej: wyzwania, perspektywy i kierunki rozwoju
Więcej
Ukryj
| 1 |
Akademia Nauk Stosowanych WSGE im. A. De Gasperi w Józefowie |
SŁOWA KLUCZOWE
STRESZCZENIE
Artykuł podejmuje analizę społeczno-kulturowych uwarunkowań edukacji jako istotnego przedmiotu badań pedagogiki ogólnej. Podkreśla, że procesy wychowania i kształcenia są nierozerwalnie związane z konkretnym kontekstem społecznym, kulturowym, ekonomicznym oraz politycznym, w którym funkcjonuje zarówno wychowanek, jak i wychowawca. Omówione zostają kluczowe czynniki wpływające na edukację, takie jak rodzina, grupa rówieśnicza, kultura i tradycja narodowa, zasoby ekonomiczne oraz polityka edukacyjna państwa. Zwrócono uwagę na wielowymiarowość tych uwarunkowań, które mogą mieć zarówno pozytywne, jak i negatywne oddziaływanie na procesy edukacyjne. W artykule podkreślono konieczność interdyscyplinarnego podejścia oraz uwzględnienia wartości i norm kulturowych w budowie nowoczesnych systemów edukacji. Przedstawiono także wyzwania współczesnej edukacji w świetle dynamicznych zmian społeczno-kulturowych i różnego rodzaju kryzysów oraz zaproponowano pedagogikę chrześcijańską jako jedną z perspektyw rozwoju, zachowującą humanistyczną orientację na pełny rozwój człowieka.
INFORMACJE O WERYFIKACJI ANTYPLAGIATOWEJ I RECENZOWANIU
Sprawdzono w systemie antyplagiatowym
REFERENCJE (61)
1.
Adamowicz, M., Kmieciński, M. (2017). Finansowanie oświaty w jednostkach samorządy terytorialnego w Polsce. Rozprawy Społeczne, 11(1), s. 68-78. Dostęp on-line:
https://doi.org/10.29316/rs.20... (30.07.2025).
2.
Banaszak, A. (2015). The educational systems in Poland, Turkey and Japan. w: M. Sitek, M. Łęski (red.), Opportunities for cooperation between Poland and Asia, ss. 177-189. Józefów: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Gospodarki Euroregionalnej im. Alcide De Gasperi.
3.
Banaszak, A. (2016). Equality of the educational opportunities for children and young people from the rural area. Journal of Modern Science 28 (1), s. 105-124.
4.
Banaszak, A. (2025). Edukacja zdrowotna w szkołach a głos Kościoła: konflikt wartości czy potrzebna debata. Kościół I Prawo, 14(1), s. 9–30. Dostęp on-line:
https://czasopisma.tnkul.pl/in... (30.07.2025).
5.
Bartak, J. (2019). Instytucjonalne uwarunkowania nierównoci szans edukacyjnych w Polsce. Nierówności Spoleczne a wzrost gospodarczy, nr 57, s. 387-401.
7.
Chałas, K. (2018). Dydaktyczny Wymiar integralnego rozwoju i wychowania osoby ucznia w świetle koncepcji Stefana Kunowskiego i podstawy programowej. Roczniki Pedagogiczne, tom 10(46), no 2, 75-102. Dostęp on-line:
https://ojs.tnkul.pl/index.php... (30.07.2025).
8.
Concilium Oecumenicum Vaticanum II. (1964). Inter mirifica. Acta Apostolicae Sedis, 56, s. 145–157.
9.
Concilium Oecumenicum Vaticanum II. (1966). Declaratio de educatione christiana Gravissimum educationis. Acta Apostolicae Sedis, 58, s. 728–739.
10.
Dykasteria Nauki Wiary, Dykasteria Kultury i Edukacji (2025). ANTIQUA ET NOVA Nota na temat relacji pomiędzy sztuczną inteligencją a inteligencją ludzką. Dostęp on-line:
https://www.ekai.pl/wp-content... (01.08.2025).
12.
Dziewulak, D. (2022). Podstawy prawne i organizacja systemu szkolnictwa we Francji z uwzględnieniem wpływu ministra edukacji na działalność szkół publicznych i prywatnych. Zeszyty Prawnicze Biura Analiz Sejmowych Kancelarii Sejmu, 1(73), s. 39-72.
13.
Filipowicz, M. (2017). Rodzina jako pierwsze środowisko wychowawcze. Zadania i ideał wychowawczy – z perspektywy kościoła. Łódzkie Studia Teologiczne, no 26(1), s. 127-146.
14.
Florek, I. (2020). Prawo do edukacji w Indiach. W: A. Pawlak, B. Skwarek, J. Stadniczeńko (red.), s. 393-402. W trosce o rozwój i bezpieczeństwo dziecka – aspekty społeczne i prawne. Warszawa: Wydawnictwo AEH.
15.
Fundacja Świętego Mikołaja. (2023). Niskie dochody w rodzinach to główna bariera rozwoju talentów dzieci. Wyniki badania. Dostęp on-line:
https://publicystyka.ngo.pl/ni... (01.08.2025).
16.
Hejnicka-Bezwińska, T. (2008). Pedagogika ogólna. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie i Profesjonalne.
19.
Janiga, K. (2014). Polityka edukacyjna w świetle potrzeb kompetencyjnych na przykładzie branż BPO/SSC i ITO/IT. Zarządzanie Publiczne, 1(25), s. 91-103.
21.
Kiełb-Grabarczyk, D. (2013). Wychowanie pod presją, czyli dzieciństwo XXI wieku. Wychowanie w Rodzinie nr 2, tom VIII., s. 317-329. Dostęp on-line:
https://www.repozytorium.uni.w... (01.08.2025).
22.
Kozłowski, W., Matczak E. (2018). Aspiracje edukacyjne rodziców i dzieci a osiągnięcia szkolne. Studia Edukacyjne, no. 47, s. 313-328.
24.
Lewowicki, T. (2000). Podstawy pedagogiki ogólnej, Warszawa: Wydawnictwo Akademickie Żak.
25.
Łukawska, M. (2017). Reformy edukacji w Polsce po 1945 roku i ich znaczenie. Zeszyt Studencki Kół Naukowych Wydziału Prawa i Administracji UAM, Numer specjalny, s. 69-86.
26.
Magier., P (2012). Pedagogika ogólna w strukturze nauk pedagogicznych. W: R. Skrzyniarz, E. Smołka, S. Konefał (red.), U podstaw tożsamości pedagogiki. Wielowymiarowość pedagogiki – biografistyka – historia, s. 31-49. Lublin: Wydawnictwo KUL.
27.
Majkowski, W. (2015). Socjalizująca rola szkoły a wychowanie w rodzinie.
28.
Maj-Waśniowsk, K. (2016). Wpływ polityki Unii Europejskiej na kierunki zmian w polskim systemie edukacji. Finanse, Rynki Finnsowe, Ubezpieczenia 6(84), cz. 2, s 151-168. Szymczak, A., Strzemieczna, E., (red.) (2024). Porównanie systemów edukacyjnych państw OECD ze szczególnym uwzględnieniem sposobu konstruowania podstaw programowych. Profil absolwenta. Warszawa: Instytut Badań Edukacyjnych.
29.
Markiewicz, E. (2013). Kultura ludzka – substrat wychowania człowieka. Pedagogika Rodziny ¾, s. 45-54.
31.
Niewęgłowski, J. (2001). Edukacja wobec wyzwań współczesnej kultury: wychowanie na progu trzeciego tysiąclecia. Seminare. Poszukiwania naukowe, no. 17, s. 325-338.
32.
Nowak, M. (200-2001). Wychowanie do wartościowania w kontekście pluralizmu. Roczniki Nauk Społecznych, tom XXVIII-XXIX, zeszyt 2, s. 5-27. Dostęp on-line:
https://ojs.tnkul.pl/index.php... (30.07.2025).
33.
Nowak, M. (2021). The problem of social engagement of a child within the family and by the family in the views of selected representatives of social pedagogy. Journal of Modern Science, 47(3), s. 261-284.
34.
Okoń, W. (2003). Wprowadzenie do dydaktyki ogólnej. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie Żak.
35.
Olbrycht, K. (2013). Współczesne obszary pedagogiki chrześcijańskiej. Paedagogia Christiana, 1(31), s. 121-135.
36.
Olbrycht, K. (2024). Tożsamość pedagogiki chrześcijańskiej i pedagoga w świetle tekstów Jana Pawła II. Paedagogia Christiana. 2(25), s. 11-33.
37.
Orłowska, B. (2019). Stereotypy i uprzedzenia wobec Innych – wprowadzenie. Studia – konteksty pogranicza, nr 3, s. 11-23.
39.
Paszkiewicz, A. (2013). Pozycja ucznia w grupie rówieśniczej. Scientific Bulletin of Chełm – Section of Pedagogy nr 1, ss. 166-174.
40.
Pierce, E., Claybourn, C. (2023). Private School vs. Public School. Parents have much to consider, from test scores and class sizes to diversity and costs. Dostęp on-line:.
42.
Pontifical Commission for Social Communications. (1971). Communio et progressio. Acta Apostolicae Sedis, 63, s. 593–656.
43.
Przybyłowski, J. (2007). Deklaracja o wychowaniu chrześcijańskim «Gravissimum educationis»: wskazówki pastoralne dla funkcji wychowawczej Kościoła. Warszawskie Studia Pastoralne, no 5, s. 37-54.
44.
Radoła, M. (2012). Społeczno-kulturowe i ekonomiczne uwarunkowania zróżnicowania wyników egzaminów zewnętrznych. Studia edukacyjne, no 22, s. 179-200.
45.
Rechul, H., Bonarska-Treit, A. (2011). Finansowanie systemów edukacyjnych w krajach Unii Europejskiej. Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu – Finanse publiczne, no 156, s. 352-365.
46.
Rozporządzenie Ministra Edukacji z dnia 17 stycznia 2025 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie warunków i sposobu organizowania nauki religii w publicznych przedszkolach i szkołach, (Dz. U. 2025 poz. 66).
47.
Rozporządzenie Ministra Edukacji z dnia 6 marca 2025 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie podstawy programowej kształcenia ogólnego dla liceum ogólnokształcącego, technikum oraz branżowej szkoły II stopnia, (Dz.U. z 2025 r. poz. 382).
48.
Rozporządzenie Ministra Edukacji z dnia 6 marca 2025 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie podstawy programowej kształcenia ogólnego dla branżowej szkoły I stopnia (Dz.U. z 2025 r. poz. 378).
49.
Rzeczypospolita (27.06.2024). Pilecki, Kolbe, Ulmowie usunięci z wystawy w Gdańsku. Kosiniak-Kamysz: Zrobimy tak, że wrócą. Dostęp on-line:
https://www.rp.pl/polityka/art... (01.08.2025).
50.
Shao, Y., Kang, S., Lu, Q. i in. Wpływ relacji rówieśniczych na osiągnięcia akademickie uczniów szkół średnich: rola łańcucha pośredniczącego w motywacji do nauki i zaangażowaniu w naukę. BMC Psychol 12, 278 (2024). Dostęp on-lie:
https://doi.org/10.1186/s40359... (02.06.2025).
51.
Singh, A. (2023). Reservation in Higher Education: Category-wise Student Enrollment in Universities & Colleges. Dostęp on-line:
https://www.shiksha.com/humani... (30.07.2025).
52.
Spora, N. (2022). Między religią a postępem – indyjskie kontrasty edukacyjne. W: E. Kulas (red.), Deficyty edukacji - diagnoza kulturowa, s. 79-96. Katowice: Morgenroth;.
54.
Szewczak, I. (2021). Wychowanie i pedagogika Wolfganga Brezinki. Lublin: Wydawnictwo KUL.
55.
Szwarc, A. (2024). Kultura i edukacja w obliczu permanentnej zmiany. Wprowadzenie. Kultura i Edukacja 2024 nr 2 (144), s. 9–14. Dostęp on-line:
https://czasopisma.marszalek.c... (30.07.2025).
56.
Śliwerski, B. (2009). Teoretyczne podstawy współczesnej pedagogiki. Kraków: Oficyna Wydawnicza Impuls.
57.
Śliwerski, B. (2012) Pedagogika ogólna, Kraków: Wydawnictwo Impuls.
58.
Trybunał Konstytucyjny (2025) Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 3 lipca 2025 w sprawie Zasady organizacji nauki religii w publicznych przedszkolach i szkołach, sygn. akt U 2/25.
59.
Ustawa z dnia 14 grudnia 2016 r. – Przepisy wprowadzające ustawę – Prawo oświatowe (Dz.U. 2017 poz. 60).
60.
Ustawa z dnia 8 stycznia 1999 r. – Przepisy wprowadzające reformę ustroju szkolnego (Dz.U. 1999 nr 12 poz. 96); Ustawa z dnia 14 grudnia 2016 r. – Prawo oświatowe (Dz.U. 2017 poz. 59).
61.
Wróbel, A. (2024). Polityka edukacyjna jako polityka publiczna. Studia z teorii wychowania, tom XV, 3(48), s. 241-255.