PL EN
Wydawnictwo
AWSGE
Akademia Nauk Stosowanych
WSGE
im. Alcide De Gasperi
ROZDZIAŁ KSIĄŻKI (253-270)
Diagnoza i zaspokajanie specjalnych potrzeb edukacyjnych uczniów ze spektrum autyzmu (ASD) w szkołach wiejskich – analiza jakościowa
 
Więcej
Ukryj
1
Akademia Nauk Stosowanych WSGE im. A. De Gasperi w Józefowie
 
 
SŁOWA KLUCZOWE
STRESZCZENIE
Celem artykułu jest analiza jakościowa diagnozy i zaspokajania specjalnych potrzeb edukacyjnych uczniów ze spektrum autyzmu (ASD) w szkołach wiejskich. Problem ten nabiera szczególnego znaczenia wobec rosnącej liczby diagnoz ASD oraz wyzwań organizacyjnych związanych z funkcjonowaniem placówek edukacyjnych w środowiskach defaworyzowanych. Badanie oparte na wypowiedziach 80 nauczycieli ujawnia szereg barier utrudniających efektywną realizację wsparcia. Do najważniejszych należą: ograniczony dostęp do specjalistów (psychologów, logopedów, terapeutów SI), ogólnikowe i mało użyteczne zalecenia zawarte w dokumentacji psychologiczno-pedagogicznej oraz niewystarczająca komunikacja pomiędzy szkołą, rodzicami i instytucjami wsparcia. Pomimo tych trudności nauczyciele wykazują się wysoką odpowiedzialnością, kreatywnością i elastycznością w tworzeniu własnych rozwiązań, często wykraczających poza formalne wytyczne. Strategie wsparcia obejmują m.in. indywidualizację procesu dydaktycznego, adaptację środowiska szkolnego, stosowanie materiałów wizualnych, wprowadzanie przerw sensorycznych czy budowanie współpracy z rodziną. Analiza podkreśla również rolę lokalnych społeczności i samorządów, które poprzez inwestycje w kadrę i infrastrukturę mogą realnie poprawić jakość edukacji. Wnioski artykułu wskazują na konieczność systemowych rozwiązań w zakresie kształcenia i doskonalenia nauczycieli, rozwijania interdyscyplinarnych zespołów wsparcia oraz wdrażania modeli edukacji inkluzyjnej, dostosowanych do specyfiki obszarów wiejskich. Badania potwierdzają, że skuteczna diagnoza i zaspokajanie potrzeb edukacyjnych uczniów z ASD wymaga współdziałania wielu podmiotów, a nie tylko wysiłków pojedynczych nauczycieli.
INFORMACJE O WERYFIKACJI ANTYPLAGIATOWEJ I RECENZOWANIU
Sprawdzono w systemie antyplagiatowym
 
REFERENCJE (26)
1.
Bąbel, P., Schowierska, M., Ostaszewski, P. (2010). Analiza zachowania od A do Z., GWP, Gdańsk.
 
2.
Baron-Cohen, S. (2002). Is Asperger Syndrome Necessarily Viewed as a Disability? „Focus on autism and other developmental disabilities”, t. 17(3), s. 186–191.
 
3.
Bartuś, E. (2023). Pedagog specjalny jako współorganizator edukacji włączającej w narracji nauczycieli, „Colloquium. Pedagogika – Nauki o Polityce i Administracji. Kwartalnik” nr 4/52, s. 210-228.
 
4.
Bobkowicz-Lewartowska, L. (2005). Autyzm dziecięcy. Zagadnienia diagnozy i terapii, „Impuls”, Kraków.
 
5.
Bogdanowicz, M. (1995). Uczeń o specjalnych potrzebach edukacyjnych, „Psychologia Wychowawcza” nr 3, s. 216.
 
6.
Castello Rokicka, M., Remberk, B. (2023). Zaburzenia ze spectrum autyzmu – co wiemy w 2023 r.?, „Standardy Medyczne”, t. 20, s. 137-146.
 
7.
Chojnicka, I., Pisula, E. (2017). ADOS-2. Protokół obserwacji do diagnozowania zaburzeń ze spektrum autyzmu. Podręcznik, Wyd. Hogrefe, Warszawa, s. 7-10.
 
8.
Furgał,E. (2019). Neuroróżnorodni. Jak zmieniało się myślenie o autyzmie, „Znak” nr 766, s. 22-27.
 
9.
Gajdzik, M. (2021). Wywiad i badanie psychiatryczne dziecka i adolescenta, [w:] Janak-Kozik M., Wolańczyk T., (red.), Psychiatria dzieci i młodzieży, t. 1., Warszawa, Wyd. PZWL, s. 66-68.
 
10.
Kostecka, A. (2024). Diagnoza zaburzeń ze spektrum autyzmu dawniej i dziś, a możliwości wczesnego wspomagania rozwoju dzieci, „Studia Edukacyjne” nr 73, s. 150.
 
11.
Krakowiak, K. (2017). Ogólne standardy, wytyczne i wskazówki postępowania w badaniach dzieci i młodzieży z wybranymi specjalnymi potrzebami rozwojowymi i edukacyjnymi [w:] K. Krakowiak (red.). Diagnoza specjalnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych dzieci i młodzieży. Standardy, wytyczne oraz wskazówki do przygotowania i adaptacji narzędzi diagnostycznych dla dzieci i młodzieży z wybranymi specjalnymi potrzebami rozwojowymi i edukacyjnymi, ORE, Warszawa.
 
12.
Król, M., Mokros, Ł, Pietras, T., Sipowicz, K., Witusik, A. (2022). Spektrum ADS – pozycja nozologiczna, charakterystyka kliniczna i diagnoza [w:] Pietras T., Podgórska-Jachnik D., Sipowicz K., Witusik A., (red.), Spektrum autyzmu – od diagnozy i terapii do integracji i inkluzji, Wyd. Continuo, Wrocław, s. 84.
 
13.
Melillo, R. (2017). Autyzm. Zapobieganie zaburzeniom ze spektrum autyzmu, ich diagnozowanie i terapia oraz zalecenia dla rodziców, Grupa Wyd. Harmonia, Gdańsk.
 
14.
Pistula, E., Omelańska, I. (2020). Zaburzenia ze spektrum autyzmu jako całościowe zaburzenia rozwoju [w:] Grzegorzewska I., Ciepiałkowska L., Borkowska A. (red.), Psychologia kliniczna dzieci i młodzieży, Warszawa, s. 294-296.
 
15.
Pisula, E. (2010). Autyzm: przyczyny, symptomy, terapia, Wydawnictwo Harmonia, Gdańsk.
 
16.
Płoszaj, M., & Koszewska, J. (2021). Efektywność terapii poznawczo-behawioralnej–modyfikacja poziomu lęku i samooceny u rodziców dzieci z ASD. „Wychowanie w Rodzinie”, nr 25(2), s. 257-272.
 
17.
Polski autyzm, Jak często występuje autyzm, https://polskiautyzm.pl/rozpow..., aktualizacja 21.03.2025.
 
18.
Prokopiak, A. (2021). Rozwój społeczny a autonomia osób ze spektrum autyzmu, „Forum Logopedy”, nr 43 z 2021, s. 21.
 
19.
Rozporządzenie MEN z dnia 17 listopada 2010 roku w sprawie zasad udzielania i organizacji pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach, Dz. U. 2010, nr 228, poz. 1487.
 
20.
Rozporządzenie MEN z dnia 9 sierpnia 2017 r. w sprawie warunków organizowania kształcenia, wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych, niedostosowanych społecznie i zagrożonych niedostosowaniem społecznym, Dz. U. z 2017 r., poz. 1578 ze zm..
 
21.
Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 7 września 2017 r. w sprawie orzeczeń i opinii wydawanych przez zespoły orzekające działające w publicznych poradniach psychologiczno-pedagogicz¬nych, tj. Dz.U. 2023 poz. 2061.
 
22.
Sitek, M., Banaszak, A. (red.). (2024). Troska o wychowanka jako istota procesu pedagogicznego: zastosowanie nie tylko potrzeb wychowania, AWSGE, Józefów.
 
23.
Sykut-Cegielska, J. (2016). Kiedy przyczyną zaburzeń psychicznych mogą być wrodzone wady metabolizmu”. „Psychiatria po dyplomie”, nr 2.
 
24.
Szczepkowska, K. (2019). Edukacja włączająca w szkole – szanse i wyzwania, Warszawa, s. 3.
 
25.
WHO, ICD-11, WHO, 2025, https://icd.who.int/en, aktualizacja 21.09.2025.
 
26.
Winczura, B. (2018). Zaburzenia współwystępujące z autyzmem – uwarunkowania rozwojowe, symptomy kliniczne i dylematy diagnostyczne, „Logopedia”, nr 47(2), s. 245-262.
 
Journals System - logo
Scroll to top